Πάσχα στην Αστυπάλαια
Πάσχα στην Αστυπάλαια
Ταξιδεύοντας Πάσχα στην Αστυπάλαια, είναι σαν να δωρίζεις στην ψυχή σου τη μετέωρη κατάσταση μεταξύ γης, θάλασσας και ουρανού !
Και δεν είναι τίποτα απ’ όλα υπερβολή όταν αντικρίζεις την «πεταλούδα του Αιγαίου» ντυμένη με πράσινο. Απίστευτο για το βραχώδες έδαφος και τα βουνά της! Όμως η ανθοφορία του θυμαριού, της φασκομηλιάς και του σχίνου σου κόβουν την ανάσα. Η κίτρινη και άσπρη μαργαρίτα, τα μωβ και τα κόκκινα αγριολούλουδα κατακλίζουν δρόμους, περιβόλια πριν μπουν θριαμβευτικά στο κάστρο για να στολίζουν τις εκκλησιές και τα χαλάσματα. Κι όλα τόσο αρμονικά αγκαλιασμένα από το μπλε της θάλασσας και του ουρανού που αισθάνεσαι χρέος σου να ευχαριστήσεις τη στιγμή που ζεις στην «μοναδικότητα» ακολουθώντας τους κατοίκους στα έθιμα και κάθε λογής συνήθεια που προστάζουν οι «άγιες μέρες» του Πάσχα.
Ξεκινώντας η μέρα, το Σάββατο του Λαζάρου, με τη μοσχοβόλα της κανέλλας και του γαρύφαλλου που ξεδιπλώνεται στον αέρα ανάμεσα στα σοκάκια για σμίξει με την αρμύρα του γιαλού. Γι’ αυτήν ευθύνονται τα «λαζαράκια» από φρέσκο ζυμάρι με ζάχαρη κανέλλα και μοσχοκάρφια που δίνουν το σχήμα του προσώπου του Λαζάρου και είναι φυσικά το νηστήσιμο αρτοσκεύασμα για όλη την Μεγάλη εβδομάδα.
Λίγο ως πολύ, σε κάθε μέρος της Ελλάδας, τούτες οι Άγιες Μέρες δεν διαφέρουν γιατί η ανάγκη της ψυχής μας να συμμετέχει στα πάθη του Κυρίου είναι ίδια παντού. Εκείνο όμως που κάνει το νησί μας ξεχωριστό είναι την ώρα την εσπερινή που ο ουρανός ροδίζει τον ορίζοντα που σμίγει με τη θάλασσα η πένθιμη καμπάνα της Παναγίας της Πορταϊτισσας σε καλεί στην ακολουθία των παθών.
Εκεί μπροστά από το ξυλόγλυπτο και χρυσοποίκιλτο τέμπλο ο πάτερ Ευσέβιος λειτουργεί, ζώντας ο ίδιος το δράμα του 
Κυρίου, μεταφέρει στους πιστούς κατάνυξη, δέος, ευλάβεια και είναι ο τρόπος αυτός που διαβάζει τόσο παραστατικά και καθαρά τα λόγια του ευαγγελίου που θα μπορούσες «κινηματογραφικά» να παραβρίσκεσαι δίπλα στον Κύριο την ώρα των παθών. Είναι ο σπαραγμός της ψυχής του πάτερ Ευσέβιου που ανεβάζει τα δάκρυα στα μάτια του την ώρα της περιφοράς του νεκρού σώματος του Κυρίου γύρω από τον επιτάφιο του. Είναι ο τρόπος που κάνει τον κάθε πιστό να συμμετέχει ψέλνοντας την «Ζωή εν Τάφω» κρατώντας το κερί αναμμένο αλλά και βιβλιαράκι με τα εγκώμια για τους επισκέπτες που δεν ξέρουν. Χαρακτηριστικά είναι και η βαθμολογία που δίνει στο τέλος για την απόδοση της ψαλμωδίας των πιστών.
Την Μεγάλη Πέμπτη μετά την εκκλησία οι νοικοκυρές πρέπει να βάψουν τα κόκκινα αυγά και να πλάσουν το Χριστόψωμο για την Λαμπρή όπου στη μέση θα δεσπόζει το κόκκινο αυγό περιτριγυρισμένο από ένα ζυμάρι σκέτο κομψοτέχνημα. Αυτή τη μέρα πρέπει να τελειώσουν και όλες οι προετοιμασίες για τα λαμπροκούλουρα γατί η Μεγάλη Παρασκευή είναι η μέρα που δεν πρέπει να κάνεις καμία δουλειά. Δεν πρέπει να φας παρά μόνο νερό, δεν πρέπει να λουστείς γατί θα έχεις πονοκέφαλο όλο το χρόνο, δεν πρέπει να καρφώσεις γατί τα μόνα καρφιά που ακούστηκαν ήταν του εσταυρωμένου.
Η καμπάνα ηχεί πένθιμα, πρέπει να προσκυνήσεις τρεις επιτάφιους σε διαφορετικές εκκλησίες ως την ώρα της αποκαθήλωσης. Το βράδυ μετά τα εγκώμια ο επιτάφιος της Παναγίας της Πορταϊτισσας βγαίνει για την περιφορά. Γύρω από το κάστρο ο σκαλιστός επιτάφιος ξεχωρίζει πάνω από τα κεφάλια των πιστών και τις φλόγες των κεριών ενώ τον συνοδεύουν μαυροντυμένη η Παναγία, ο Άγιος Ιωάννης και όλες οι εικόνες. Μέσα από τα σοκάκια αντηχεί το «Ω! γλυκύ μου έαρ» για να καταλήξει στην πλατεία του χωριού όπου θα συναντηθεί με τον επιτάφιο του Άγιου Νικόλα. Εκεί ανασηκώνονται ψηλά για να περάσουν όλοι οι πιστοί από κάτω και να προσκυνήσουν στην συνέχεια το σταυρό και τις μαυροντυμένες εικόνες.
Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου μετά την πρώτη Ανάσταση και το χτύπημα της καμπάνας οι νοικοκυρές θα πρέπει να ετοιμάσουν το «λαμπριανό» για την ημέρα του Πάσχα, τα κιτρινοκούλουρα με το μυρωδάτο ζαφορά και τις λαμπρόπιτες. Θα φτιάξουν την γέμιση για το κουφάρι του κατσικιού, θα το γεμίσουν θα το ράψουν και θα το τυλίξουν τη λαδόκολα αφήνοντας το πάνω στις κλιματόβεργες μέσα στο ταψί. Το απόγευμα ανάβουν οι χτιστοί φούρνοι και όλο το βράδυ ψήνεται με υπομονή ενώ η ώρα της Ανάστασης πλησιάζει. Οι χαρμόσυνες καμπάνες ηχούν σε όλο το νησί και το μήνυμα της αγάπης και της αισιοδοξίας ανεβαίνει μαζί με τα βεγγαλικά από τον τρούλο της Παναγίας στον έναστρο ουρανό. Ο πάτερ Ευσέβιος βροντοχτυπά την κλειστή πόρτα της εκκλησίας για να το ανοίξουν μεταφέροντας με πίστη και επιμονή την είδηση «θανάτω θάνατον πατήσας»!!!
Η Κυριακή ημέρα αγάπης και χαράς μετά την πρωινή λειτουργία είναι αφιερωμένη στο κάψιμο του Ιούδα κάτω από το επιβλητικό κάστρο και φυσικά στο φαγοπότι με τον ιδιαίτερο σε γεύση «λαμπριανό» και το νησιώτικο γλέντι κάτω από τους ήχους του βιολιού και του λαούτου που μακρόσυρτα και πανηγυρικά μιμούνται ου κυματισμούς του πελάγους.
Καλό Πάσχα...
Ο Νικήτας Καστρινός στο βιολί και ο Ιορδάνης στο λαούτο ήταν οι ψυχές του κάθε πανηγυριού. Ήταν το παραδοσιακό τακίμι (βιολί και λαούτο) που συνόδευε όλα τα πανηγύρια όπως μελλόνυμφους στην εκκλησία, βαφτίσια και γιορτές.
